Yeni bir restorasyon skandalı: Üsküdar Ahmediye Külliyesi’nin orjinal görüntüsü kayboldu

Üsküdar Ahmediye Külliyesi’nde devam eden restorasyonda ortaya çıkan görüntü tepkilere neden oldu. Vakıflar Genel Müdürlüğü, şikâyetler üzerine kontrol teşkilatını görevden aldı ama soruna bir çözüm bulamadı.

Hürriyet’ten Ömer Erbil’in haberine göre, Lale Devri’nin en önemli yapılarından (1722) Üsküdar Ahmediye Külliyesi’nde devam eden restorasyonda ortaya çıkan görüntü “Keşke ellemeseydiniz” dedirtti. Caminin taş duvarlarına yapılan uygulama tarihi yapıya yama yapılmış görüntüsü verdi. Restorasyon uzmanları kabul edilemez görüntüye ateş püskürdü. Vakıflar Genel Müdürlüğü şikâyetler üzerine kontrol teşkilatını görevden aldı ama oluşan çirkin görüntüye çözüm bulunamadı.

Cami, medrese, dershane, kütüphane, sebil ve iki çeşmeden oluşan Ahmediye Külliyesi 1134’te (1722) Eminzâde Hacı Ahmed Ağa tarafından yaptırıldı. Lale Devri taş süsleme motifleri ile dönemini çok iyi yansıtan ve günümüze kadar gelmeyi başaran tarihi yapıda, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce 3 milyon 792 bin lira ihale bedeliyle restorasyona başlanıldı. 18. yüzyıl şaheseri mimari yapının görüntüsü restorasyonla birlikte yok olup gitti.

‘Kapıya çaktıkları çivi bile özensizliğin göstergesi’

Vakıflar bünyesinde görev alan ve halen aynı kurumla çalıştığı için ismini gizli tuttuğumuz bir uzman şu soruyu dile getirdi: “Bu restorasyonun nasıl yapıldığını kontrol eden, yerinde inceleyen kimse yok mu? Elbette var. Vakıflar Genel Müdürlüğü şikâyetlerin artması üzerine kontrol teşkilatını görevden aldı ama iş işten geçti. Tarihi yapıda oluşan görüntü geri gelmedi. Restorasyonu yapan firmanın özensizliği külliyenin ahşap kapısına çiviyle çaktığı, iş güvenliği ile ilgili bilgilendirme panosundan da belli. Sadece bu özensizlik bile ihaleyi iptal etmeye yeter.”

‘Orijinalliği kaybediyoruz’

Mimari Restorasyon Kültür Varlıklarını Koruma Derneği Başkanı Mimar Serhat Şahin: “Bu kadar özensiz bir uygulamanın olması Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın artık çözüm önerileri olan STK’lar ve gerçekten konunun uzmanı aydınlar ile bir araya gelip hızlı, çözüm odaklı acil çalışma içine girmesi gerektiğini gösteriyor. Restorasyon ve yapılan ihaleler konusunda kurallar, prensipler veya faaliyetlerin özelliklerini ya da sonuçlarını belirleyen ve elverişli bir düzenlemenin elde edilmesini amaçlayan, ülkemizin kültürel yapı envanterine uygun bir standardın uzlaşı ile oluşturulması elzemdir. Yoksa çok önemli kültür varlığı envanterimizi yakın zamanda orijinalliğinden tamamen uzaklaşmış olarak kaybedeceğiz.”

‘Restorasyon yöntemi yanlış’

Mimar Sinan Genim: “Ahmediye Camii’nin bazı bölümlerinin restorasyonunda kullanılan yöntemin yanlış sonuç verdiği, yer yer abartılmış bir sıva türü dolgu ile eksik veya hasar görmüş taşların tamamlandığı görülmektedir. Acilen ulusal düzeyde teorisyen değil, uygulamaya dönük, eli madırga, keser, testere tutan, üstelik yalnızca tutan değil, kullanmasını bilen insan sayısını arttırmaya, uygulama konusunda bilgi ve deney sahibi insan yetiştirmeye ihtiyacımız var.”

‘Üzücü ve düşündürücü’

Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu yöneticisi Nezih Başgelen: “Gözümüz gibi korunması gereken bu eserin 2018-2020 yılı arasında geçirdiği ‘özensiz’ restorasyon sonrasındaki durumunu gösteren fotoğraflar ‘Keşke hiç el sürmeselermiş’ dedirtmektedir. Türkiye büyük paralar harcadığı bu tarz sorunlu restorasyonlarla kültür envanterinin Ahmediye gibi güzide eserlerinin zarar vermesi üzücü ve düşündürücüdür. Böyle olacaksa yapıyı ‘restore’ etmemek evladır denecek bir durumla karşı karşıyayız.”