“Kapadokya’da talan ve işgal meşrulaştırılıyor”

MMOB Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, Resmi Gazete’de yayımlanan “Kapadokya Alan Planları ve Yürürlüğüne İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliği” değerlendirdi. Kapadokya’nın UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer aldığını hatırlatan Candan, “Bu talan ve işgalin meşrulaştırılmasıdır, Kapadokya büyük bir tehdit altındadır” dedi.

‘Koşulları Koruma Kurulu belirlemeli’

Yönetmeliğin 4. maddesindeki “…bu plan kararları doğrultusunda Kapadokya Alanı nazım ve uygulama imar planları planlama alanında sit alanı olup olmadığına bakılmaksızın ve koruma statülerinin bütünlüğü aranmaksızın yapılabilir” ifadelerine dikkat çeken Candan şunları söyledi:

“Yönetmelikte kurum görüşleri devre dışı bırakılıyor. Geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartlarına ilişkin yetki komisyona bırakılıyor. Bu yetkinin komisyona bırakılması yanlış.  Koşulları Koruma Kurulu belirlemelidir.

‘Hassas doğal sit alanları için tehlike’

“Cumhurbaşkanı kararı ile yapı yasağı getirilen alanlar içerisinde Başkanlıkça tespit edilecek alanı kapsayacak şekilde yapı yasağına ilişkin Kapadokya Alanı nazım ve uygulama imar planları yapılabilir’ deniliyor.

“Bu durum da hassas doğal sit alanları için büyük tehlike oluşturmaktadır. Yönetmelikte yine üst ölçekli Kapadokya Alan Planı onaylanma süreçlerinde bir oldu bir bitti hakim. Yönetmeliğe göre benzer iş bitirme aranmıyor. Yalnızca nüfusa göre nitelik belirleniyor. Öte yandan bu yönetmeliğe göre alt ölçekte restorasyon eğitimi kaçınılmaz bir gereklilik olarak ortada duruyor.”

Yönetmelikte ne var?

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 11 Temmuz’da Resmi Gazete’de yayımlanan “Kapadokya Alan Planları Yapımı ve Yürürlüğüne İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliği” ile Kapadokya Alan Başkanlığı sınırlarında fiziki, doğal, estetik, tarihi, kültürel değerleri korumak ve geliştirmek için usul ve esaslar belirlendi.

Buna göre;

Kapdokya alan planları

• “Kapadokya alan planları, Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planı, Kapadokya Alan Yönetim Planı, Kapadokya Alanı Nazım İmar Planları ve Kapadokya Alanı Uygulama İmar Planlarından oluşacak. Kapadokya alanında yapılacak uygulamalar meri planlar ile geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartlarına göre yürütülecek.
• “Kapadokya alan planları, plan kademelenmesine uygun hazırlanacak ve her plan yürürlükteki üst kademe planların kararlarına uygun olacak.
• “Yapılacak her ölçekteki Kapadokya alan planlarında peribacalarının, rezerv peribacası alanlarının ve yer altı şehirlerinin koruma-kullanma dengesi gözetilerek tadilatı, tamiratı ve esaslı onarımları ile iyileştirilmesine yönelik kararlar üretilecek.
• “Planlarda, yer altı şehirlerinin tespit edilebilen kısımları, peribacaları ve rezerv peribacası alanları kayıt altına alınacak, sayısal ortamda uygun ölçekli hali hazır haritalar üzerine işlenecek.

Geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları

• “Kapadokya alanı içerisinde meri tüm planların uygulaması, geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları belirlenene kadar devam edecek. Geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartlarının belirlenmesiyle meri planların uygulanması durdurulacak. Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planının hazırlanması sürecinde uygulanması durdurulmuş olan mevcut planlar Kapadokya Alan Başkanlığınca incelenerek yeniden yürürlüğe konulabilecek.
• “Kapadokya alanı uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesiyle geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları ayrıca bir karar almaya gerek kalmadan ortadan kalkacak.
• “Kapadokya alan planlarının yargı kararıyla iptal edilmesi durumunda geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları en geç 30 gün içinde yeniden belirlenecek. Planlarda kısmi iptal olması halinde iptal edilen kısma ilişkin geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları aynı süre içerisinde belirlenecek.
• “Geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartlarının yürürlüğe girmesinden itibaren 2 yıl içinde Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planı hazırlanacak. Bu sürede zorunlu nedenlerle plan yapılamadığı takdirde Kapadokya Alan Komisyonu kararıyla gerekçeli olarak bu süre uzatılabilecek. Uzatılan sürede geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları uygulanacak.
• “Geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları hiçbir koşulda Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planı hükümlerine aykırı olmayacak. Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planı yürürlüğe girmeden önce hazırlanmış olan geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları yürürlükteki Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planına göre revize edilecek.
• “Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planı, 1/100.000 veya 1/50.000 ölçekte planlama gösterimine uygun olacak şekilde plan paftası ve planlama raporu ile bütün olarak hazırlanacak.

Nazım ve uygulama imar planları yapım esasları

• “Alan bütününe yönelik hazırlanacak Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planının onaylanmasının ardından Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planları üst ölçekli planlara uygun olarak hazırlanacak. İlgili yerel idarelerce de Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planları hazırlanarak Başkanlığa teklif edilebilecek.
• “Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planları jeolojik-jeoteknik veya mikrobölgeleme etüt raporlarına uygun olarak hazırlanacak. Ancak kesin yapı yasağı getirilen alanlarda yapılan planlarda jeolojik-jeoteknik rapor hazırlanma şartı aranmayacak.
• “Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planları eş zamanlı hazırlanacak.
• “Kapadokya alanında mülkiyet dokusu ve fiziksel özellikleri, mevcut sosyal ve teknik altyapı tesisleri, koruma-kullanma dengesi, planlanan alanın şartları ile ihtiyaçları gözetilerek kentsel, sosyal ve teknik altyapı alan standartları, yaya ve taşıt yolları genişlikleri nazım ve uygulama imar planı kararlarıyla belirlenecek.
• “Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planları ile alandaki yapı stokunun deprem, sel, taşkın, heyelan, yangın, kaya düşmesi ve benzeri afetlere karşı daha dayanıklı ve güvenli hale getirileceğine ilişkin hedefler, stratejiler ve uygulama esasları getirilecek.
• “Planlarda, engelliler gibi kamu ortak mekanlarını kullanmakta zorluk çeken kişilerin kentsel kullanımlara, sosyal donatı ve teknik altyapı alanlarına erişimini ve kullanımını sağlayıcı ve kolaylaştırıcı tedbirlerin alınması amacıyla tasarım ilkeleri geliştirilerek mekansal düzenlemeler yapılacak ve her türlü mevzuat ile Türk Standartları Enstitüsü standartları dikkate alınacak.
• “Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planlarında, kıyı alanlarına rastlayan paftalarda, kıyı kenar çizgisinin onayına ilişkin bilgi olacak.
• “Cumhurbaşkanı kararı ile yapı yasağı getirilen alanlar içerisinde Başkanlıkça tespit edilecek alanı kapsayacak şekilde yapı yasağına ilişkin Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planları yapılabilecek.

Kapadokya alan planları değişikliği, revizyonu ve ilaveler

• “Kapadokya alan planlarında yapılacak değişiklikler, revizyon ve ilave işlemler Başkanlıkça yürütülecek ve yönetmelikteki plan yapımı usullerine tabi olacak.
• “Mevcut planların yürütülmesinin mümkün olmadığı veya yeni ihtiyaç ve sorunların tespiti halinde planın tamamını veya plan ana kararlarını etkileyecek büyük bir kısmının yenilenmesi amacıyla revizyon yapılabilecek.
• “Alan planlarında, planlama alanının bütününü olumsuz etkileyecek, mevcut korunması gerekli değerleri bozacak ya da yok edecek, geleneksel alan doku özelliklerini olumsuz yönde değiştirecek yeni işlev ve dönüşümlerine ilişkin plan değişikliği yapılamayacak.
• “Plan değişikliği yapılmasının gerekli olduğu durumlarda ise değişiklikler plan bütünlüğü, ana kararları, sürekliliği bozmayacak nitelikte, teknik ve nesnel gerekçelere dayalı olacak.
• “Değişiklikler, alanın ana kaynak değerini oluşturan peribacaları ile diğer jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların siluetini, doğal ve görsel peyzaj değerleri ile yörenin yerleşim özelliklerini, geleneksel dokusunu ve kimliğini olumsuz yönde etkilemeyecek.
• “Planlarda, Kapadokya alanının bütününü etkilemeyecek değişiklikler, emsal ve kat adedi artırımı ile alan kullanım kararı dışında kalan parsel ölçeğindeki değişiklikler ve maddi hataların düzeltilmesine yönelik değişikliklerde, plan müellifi dışında planlama ekibinin tamamının bulunması şartı aranmayacak.
• “Kapadokya alanında, Başkanlıkça gerek görülen alanlarda alt ölçekli uygulama projeleri yapılacak ya da yaptırılacak. İlgili yerel idarece bu projeler hazırlanarak Başkanlığa teklif edilebilecek.”

Yönetmelikte, Kapadokya Alan Planları müelliflerinin görev, yetki ve nitelikleri, plan müellifinde aranacak asgari nitelikler ve planlama ekibinde aranacak nitelikler ile plan müellifine ait sınırlamalar da yer aldı.