Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Erdoğan’ın, Ayasofya’nın müze statüsünün değiştirilmesi için talimat verdiği öğrenildi

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan başkanlığında önceki gün toplanan AKP Merkez Yönetim Kurulu (MYK) toplantısında, son günlerde ibadete açılması tartışılan Ayasofya da gündeme geldi. Hürriyet‘ten Gizem Karakış’ın haberine göre, Erdoğan’ın bu konuda “Ayasofya’da namaz da kılınır, Fetih Suresi de okunur. Buna ancak ve ancak aziz milletimiz karar verir” değerlendirmesini yaptığı belirtildi. Edinilen bilgiye göre Erdoğan, Fatih Sultan Mehmet Vakfı’na ait olan ve İstanbul’un fethinin sembolü niteliğindeki Ayasofya’nın 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla müzeye dönüştürüldüğünü anımsattı. Erdoğan, kurmaylarına “Ayasofya için bir çalışma yapın, değerlendirip konuşalım” talimatı verdi.

‘Çok hassas olun, iyi araştırın’

Erdoğan, “Ayasofya cami olarak turistler tarafından ziyaret edilmeye devam edilebilir. Sultanahmet’te olduğu gibi. Buna milletimiz karar vermeli” değerlendirmesini yaptı. Erdoğan toplantıda, “Bu konuda çok hassas olun” talimatını da vererek, acele edilmemesini, konunun iyi araştırılmasını istedi. Toplantıda ayrıca, Ayasofya’da Fetih Suresi okunmasının tüm partilerden büyük ilgi gördüğü de değerlendirildi.

Kariye örneği

Toplantıda Danıştay’ın, 1945’te Bakanlar Kurulu kararıyla müzeye dönüştürülen İstanbul’daki Kariye Camisi’yle ilgili geçen yıl aldığı karar da gündeme geldi. Danıştay kararında Kariye Camisi’nin Osmanlı döneminde özel hukuk hükümlerine göre vakfedildiği, mazbut Fatih Sultan Mehmet Vakfı’na ait hayrat taşınmazlardan olduğu kaydedilmişti. Hayrat taşınmazların, vakfın belirlediği kullanım şekli dışında bir kullanım amacına tahsis edilemeyeceği belirtilerek “Bu vakıfların devletin koruması altında olması, devletin istediği zaman ve istediği şekilde vakıf malları üzerinde tasarrufta bulunması anlamına gelmez” denilmişti.

Kariye’nin yeniden cami olmasının önünü açan kararın, tartışma konusu olan Ayasofya için emsal olabileceği değerlendirildi. AK Parti Grup Başkanvekilleri, hukukçu milletvekilleri ile bu kararı da göz önünde bulundurarak bir formül arayacak.

Kritik gün 2 Temmuz

Öte yandan Ayasofya’ya dair tartışmalar sürerken havuz medyasında, Ayasofya’yı müzeye dönüştüren Bakanlar Kurulu Kararının iptali için açılan davada Danıştay’ın karar vermek üzere 2 Temmuz’da duruşma yapacağı duyuruldu. Yapılacak duruşmada, Ayasofya ile ilgili kararın çıkması bekleniyor. Ayasofya’yı müzeye dönüştüren Bakanlar Kurulu kararında hukuka aykırılık bulunur ve söz konusu kararı iptal edilirse 86 yıldır müze olarak kullanılan Ayasofya’nın tekrar cami yapılmasının önü açılmış olacak.

İlk kararda ‘müze’ dediler

Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, kararın iptali istemiyle Danıştay 10. Dairesi’ne 2005’te dava açtı. Daire, 31 Mart 2008’de Ayasofya’nın müze olarak kullanılmasında hukuka aykırılık bulunmadığını belirterek, davanın reddine karar verdi. Davacının söz konusu karara itiraz etmesi üzerine konu, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na taşındı. Kurul, 10 Aralık 2012’de Dairenin kararını onadı. Davacının karar düzeltme talebi de Kurul tarafından 06 Nisan 2015’de reddedildi. Böylece Ayasofya müze olarak kullanılmaya devam edildi.

İkinci kez dava açıldı

Bu gelişme üzerine dernek, 2015 yılında Anayasa Mahkemesine (AYM) bireysel başvuruda bulundu. Başvuru dilekçesinde, Ayasofya’nın ibadete açılması yönündeki talebin reddedilmesinin din ve vicdan hürriyetini ihlal ettiği belirtildi. AYM, başvuruyu 3 yıl sonra gündeme aldı. AYM Birinci Bölümü, 13 Eylül 2018’de ele aldığı başvuruyu, ‘incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik’ nedeniyle kabul edilemez buldu. Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, 2016 yılında ikinci kez Danıştay 10. Dairesi’ne dava açtı. Davacı vakıf, Ayasofya Camii’nin müzeye çevrilmesine ilişkin Bakanlar Kurulu kararın iptalinin yanı sıra kararın üzerindeki Atatürk imzasının kriminoloji laboratuvarında incelenmesini de istedi. Ayasofya’nın müze olmasına ilişkin karardaki Atatürk imzasının sahte olduğu ileri sürülüyordu.