5 yılda 72 mülteci çocuk işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi

Türkiye’de ise çocuk işçi emeği mülteci nüfusun artması ile birlikte daha da büyüdü. Artan mülteci/göçmen çocuk emeği iş cinayetlerine de yansıdı. İSİG Meclisi’nin verilerine göre ise 2014-2019 yılları arasında en az 72 mülteci çocuk iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi.

İSİG Meclisi’nin verilerine göre ise 2014-2019 yılları arasında en az 72 mülteci çocuk iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi.

Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) “2018 Çocuk İşçiliği Küresel Tahminler Raporu”na göre, tüm dünyada 73 milyonu “tehlikeli” işlerde olmak üzere halen 152 milyon çocuk işçi bulunuyor. Tarım yüzde 70,9’luk oranla çocuk işçilerin en fazla olduğu sektör durumundayken, tarımı sırasıyla hizmet ve sanayi sektörü izliyor. Dünya üzerinde her 10 çocuktan biri çalışıyor. Afrika ve Asya kıtalarında bu oran daha da yüksek.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ‘Çocuk İşgücü Anketi Sonuçları 2019’ araştırmasına göre, 5-17 yaş grubunda ekonomik faaliyette çalışan çocuk sayısı 720 bin oldu. 5-17 yaş grubunda çalışan çocukların istihdam oranı ise yüzde 4,4 oldu. Ancak araştırmanın okulların açık olduğu bir dönemde yapılması çocuk işçiliği ile ilgili verilerin tam yansımasını engelledi. Raporda Türkiye’deki mülteci çocuk işçi emeğine dair bir veri yer almadı.

DİSK verilerine göre Türkiye’de 2 milyonun üzerinde çocuk işçi bulunuyor. Mülteci göçü ile birlikte bu sayı daha da arttı. Göç İdaresi’nin verilerine göre Türkiye’de okul yaşında 1.1 milyondan fazla çocuk bulunuyor. 400 binin üzerinde mülteci çocuk eğitim hayatına devam etmezken bu çocukların önemli bir kısmı çalışma yaşamında. Okula gidenlerin bir kısmı da kısmi zamanlı ya da mevsimlik işlerde çalışıyor.

Mülteci çocuklar daha da kötü şartlar çalışıyor

Türkiye’deki mülteci çocuklar eğitim olanaklarından yeterince yararlanamayarak erken yaşlarda ailelerine destek olmak için kayıt dışı sektörlerde çalışmaya başladı. Özellikle Suriyeli, Afgan ve Iraklı mülteci çocuklar, emek piyasasında daha kötü koşullarda ve düşük ücretlerle çalışmakta ve ayrımcılığa maruz kalıyor. Küçük ve orta kademeli işletmelerde, ucuza ve uzun sürelerle çalışabilecek ve ücret pazarlığına girmeyecek, temel işçi haklarını aramayacak, her türlü çalışma koşulunu kabul edecek mülteci çocukları karın tokluğuna çalıştırılıyor.

İş cinayetlerine de yansıdı

Artan mülteci nüfusuyla birlikte, mülteci çocuk işçiler de iş cinayetlerinde yaşamını yitirmeye başladı. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi verilerine göre, 2014 ile 2019 yılları arasında en az 367 çocuk çalışırken yaşamını yitirirken çocuk işçilerin 72 ise yani yaklaşık beşte birlik kısmını ise mülteci çocuklar oluşturuyor. 2014’te 5, 2015’te 12, 2016’da 24, 2017’de 10, 2018’de 11 ve 2019’da da 10 mülteci çocuk çalıştığı için öldü.

‘Çocuk göçü de önemli bir yer tutuyor’

İSİG Meclisi’nden Murat Çakır, mülteci çocuk emeği üzerine konuştuk. Suriye savaşından önce mülteci çocuk işçiliğinin Türkiye’de sınırlı bir durumda olduğunu dile getiren Çakır “Çünkü 90’lı yıllarda eski Sovyet ülkelerinden gelen göçmenler, Avrupa’ya geçmek için transit olarak Türkiye’ye gelen Afrikalılar, Irak savaşı sonrası gelenler ve komşu ülkelerden gelenler olmak üzere göçmen sayısı bugünle kıyasla oldukça az. Bu kesimler içinde elbette çocuk yaşta olanlar var. Ancak Suriyeli göçü dünyada eşine az rastlanır bir hareketlilik. Milyonlarca insanı kapsayan ve hala devam eden bir emek göçü aynı zamanda. Bu göçün ağırlığı genç nüfus ve içinde çocuk göçü de önemli bir yer tutuyor” dedi.

Suriyeli mülteci çocukların atık kağıt toplayıcılığından mendil satmaya, tarım işçiliğinden metal-tekstil-gıda işçiliğine kadar geniş bir yelpazede yaşamak için çalıştığını dile getiren Çakır “Bu durumu özellikle iş cinayetlerini incelediğimizde daha iyi görebiliyoruz. 2019’da ölen 67 çocuğun yüzde 15’i göçmen (9’u Suriyeli ve 1’i Afganistanlı). Çocuk işçiliği ölüm sayılarında çiftçi çocukların da olduğunu hesaba kattığımızda ücretli çocuk işçiliğinde göçmen çocuk emeğinin oranının çok daha yüksek olduğunu görebiliriz. Yine göçmen işçilerin ölüm oranının da oldukça üstünde bir göçmen çocuk işçi ölümü yaşanmaktadır” diye konuştu.

‘Çocuk işçiliğinin sonlandırılması hayal değil’

Çakır şunları söyledi “Çocuk işçilik ekonominin en önemli ucuz/güvencesiz emek havuzlarından birini oluşturuyor. Bu anlamda tarım, turizm, inşaat, sanayi vb. için vazgeçilmez. Elbette çocuk emeğini korumak için birçok sistem içi öneri sunulabilir ancak bizim açımızdan çocuk işçi olmaz, çocuk işçilik yasaklanmalıdır demeliyiz. Bu bir hayal değil, yaşandı ve yaşanacak”.